Vị trí xây đạp Hoover
Năm 1921 ông Herbert Hoover (sau đó đắc cử tổng thống thứ 31 nhiệm kỳ 1929-1933) có ý kiến là xây đập thật cao ở Boulder Canyon cạnh hồ Lake Mead về phía Nam để giữ nước lại và trữ trong hồ Lake Mead. Ðập nước có những cửa đóng mở để điều hòa, kiểm soát lượng nước ngăn ngừa lũ lụt đồng thời lấy sức nước đổ xuống làm nguồn thủy điện cung cấp phân phối cho các thành phố, tiền bán điện sẽ trả dần cho chi phí xây đập và bảo trì hàng năm. Tháng 1, 1922 ông Hoover gặp các thống đốc của các tiểu bang mà sông Colorado chảy qua như Arizona, California, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah và Wyoming kết quả là Hiệp Ước Sông Colorado được ký kết vào ngày 24 tháng 11, 1922 chia sông thành hai vùng thượng nguồn và hạ nguồn và các tiểu bang thỏa thuận việc nguồn nước được điều hòa và sử dụng như thế nào để không tiểu bang nào bị thiệt thòi. Nhắc việc này nhớ đến việc Trung Quốc tự ý xây những đập trên thượng nguồn sông Cửu Long mà không hề bàn thảo với các nước ở phía hạ nguồn như Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt Nam! Mùa khô họ giữ nước lại, 9 cửa sông ở Việt Nam cạn dòng và nước biển tràn vào gây ngập mặn làm chết hoa trái, mùa màng và tôm cá đang nuôi. Mùa mưa lũ họ tháo nước ra khiến ngập lụt cả vùng Ðồng Tháp!
Từ trên đập nhìn xuống dòng sông Colorado.
Năm 1930 sau khi ông Hoover đắc cử tổng thống, đồ án xây đập Boulder Dam được các tiểu bang chấp thuận và Tổng Thống Hoover phê chuẩn và dời địa điểm xây đập đến Black Canyon để đập có độ cao hơn. Ðập được khởi công xây ngày 20 tháng 4, 1931 trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế (Great Depression) nên nhân công thất nghiệp rất cần việc làm. Hàng chục ngàn người tới xin việc che lều sinh sống ở xung quanh công trường xây đập thời ấy người ta gọi là Ragtown (Làng Giẻ Rách), vợ con của công nhân phải sống trong cảnh nghèo nàn, thiếu vệ sinh, nóng bức, bệnh tật. Có 6 hãng trúng thầu xây đập, theo hợp đồng họ phải xây làng làm cư xá cho công nhân ở Boulder City nhưng các hãng thầu chỉ lo tiến hành xây đập cho kịp thời hạn nếu không sẽ bị phạt nên họ chểnh mảng trong việc xây nhà và cộng thêm điều kiện làm việc khá nguy hiểm nên cuối cùng công nhân đã phản đối đình công vào ngày 8 tháng 8, 1931. Sáu hãng thầu xây đập đã phản ứng bằng cách gởi lực lượng chống đình công đến với súng ống và ma trắc khiến cuộc đình công sớm bị dẹp tan. Sau cuộc đình công việc xây nhà tạm trú cho công nhân ở Boulder City mới tăng tốc và Mùa Xuân 1932 làng Ragtown mới được giải tỏa.
Trước khi xây đập người ta phải đào bốn đường hầm xuyên qua đá làm đường ngầm cho nước chảy thay thế con sông thiên nhiên sẽ bị ngăn lại để làm đập. Muốn đào đường hầm qua núi đá ngoài cho mìn nổ, họ còn dùng một thớt xe truck lớn có ba tầng và trên mỗi tầng là những người thợ cầm những mũi khoan chạy bằng hơi ép như những khẩu súng đại liên. Mùa Hè trong vùng này rất nóng nhất là trong đường hầm lại thiếu quạt gió thật mạnh nên những công nhân phải quấn những bọc nước đá quanh người cố làm cho mát nhưng cũng không đủ, hơn 100 người đã thiệt mạng trong công trình xây đập!
Ngày 1 tháng 3, 1936 công trình xây đập hoàn tất và nhà máy phát điện ở Hoover Dam bắt đầu chuyển điện trên dây cao thế dài 266 dặm về Los Angeles từ ngày 9 tháng 10, 1936. Sau đó nhà máy được gắn thêm những máy phát điện khác cho tới 1961 mới hoàn tất. Nhà máy điện có tất cả 17 máy turbine sản xuất 2,074 megawatt điện năng và được quản trị bởi cơ quan Bureau of Reclamation trực thuộc Bộ Nội Vụ (US Department of the Interior).
Những máy turbine trong nhà máy thủy điện Hoover Dam.
Về tên của đập cũng có sự tranh chấp chánh trị trong việc đặt tên, từ trước vẫn gọi là Boulder Dam cho đến ngày 17 tháng 9, 1930 dưới thời Tổng Thống Hoover, bộ trưởng nội vụ là Ray L. Wilbur loan báo tên chính thức là Hoover Dam. Năm 1933 Tổng Thống Hoover tái tranh cử nhưng thất bại trước đối thủ là Franklin Roosevelt và tổng trưởng nội vụ mới là Harold Ickes đổi trở lại tên cũ là Boulder Dam. Cuối cùng ngày 30 tháng 4, 1947 Tổng Thống Harry Truman ký nghị định phục hồi tên cũ là Hoover Dam để vinh danh người có công xây công trình lớn nhất lịch sử nước Mỹ.Những số liệu:
- Phí tổn cho công trình xây đập là 165 triệu USD.
- Ðập cao 726.4 feet (221.4 mét) là đập cao thứ nhì ở Hoa Kỳ.
- Bề dầy dưới chân đập là 660 feet (200 mét) và thành trên là 45 feet (15 mét).
- Số lượng bê tông xây là 4.36 triệu yard khối (3.33 triệu mét khối), đủ để xây con đường rộng 15 ft. từ San Francisco đến New York!
- Có tất cả 21,000 công nhân, trung bình mỗi ngày có 3,500 người làm việc và khi cao điểm (tháng 6, 1934) có đến 5,218 người.
- Tiền mỗi tháng trả lương cho công nhân trung bình là 500,000$.
- Mỗi năm có 8 đến 10 triệu du khách viếng thăm đập.
Những điều cần biết khi viếng đập:
- Bãi đậu xe: Mở cửa 8 giờ sáng và đóng cửa lúc 6 giờ chiều, mỗi lần đậu $10 và chỉ nhận tiền mặt.
- Hoover Dam Visitor Center: Mở cửa từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều, quanh năm chỉ nghỉ ngày lễ Tạ Ơn và Giáng Sinh. Vé vào xem $8.
- Discovery Tour: Giá vé người lớn (17 đến 61 tuổi) $11, Cao Niên (trên 62) $9, Trẻ Em (4 đến 16 tuổi) $9, dưới 4 tuổi miễn phí. Vé này bao gồm Visitor Center.
- Tour hoạt động từ 9 giờ sáng đến 4 giờ 45 chiều nhưng nên tới trước 3 giờ chiều mới xem được đầy đủ. Chỉ được mang theo nước uống trong chai, không được mang thức ăn, soda trong lon, kẹo cao su. Mùa Hè khí hậu rất nóng nên mặc đồ nhẹ nhàng và đội nón. Trong Tour có lối đi cho người tàn tật ngồi xe lăn.
- Cần biết thêm chi tiết về Tour liên lạc số điện thoại 702-494-2517 hoặc số miễn phí 866-730-9097 hay vào trang mạng www.usbr.gov/lc/hooverdam.
Vừa tham dự Tour, xem video, nghe thuyết minh vừa đi chơi tự do, uống cà phê, chụp hình chúng tôi mất hai tiếng đồng hồ cho chuyến ghé thăm Hoover Dam. Một cuộc viếng thăm hữu ích nhất là cho trẻ con để mở mang hiểu biết. Hoover Dam là một công trình xây dựng vĩ đại nói lên sức mạnh và chịu khó của người Mỹ, tạo công ăn việc làm trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế và mang đến một nguồn lợi kinh tế bất tận. Hoover Dam được công nhận là kỳ quan lịch sử có tầm mức quốc gia (National Historic Landmark) và được Hiệp Hội Kỹ Sư Công Chánh Hoa Kỳ (American Society of Civil Engineers) xếp hạng là một trong 7 công trình hoành tráng nhất nước Mỹ (Seven Most Wonder Projects). Hè năm 2008 tôi đến đây thấy người ta đang xây một cây cầu bê tông cốt sắt rất cao ở phía Nam của đập Bắc qua hai bờ núi đá cao ngang qua sông Colorado và cây cầu được gọi là Hoover Dam Bypass. Nay cây cầu đã xong đứng sừng sững trên núi đá đen nhưng chưa cho lưu thông chắc con lộ chưa hoàn tất.
Trịnh Hảo Tâm
Xem thêm:
Hình ảnh quá trình xây dựng đập Hoover
